معشوقه
شروود اندرسن
برگردان: ح ف
گفت،”من عاشق زنم هستم.” يك اظهار نظر بيخودي، آخر من هيچ از دلبستگي او به زني كه باهاش ازدواج كرده بود، نپرسيده بودم. ده دقيقه اي با هم قدم زده بوديم كه باز همان را گفت. برگشتم نگاهي بهش بكنم كه سر حرف را باز كرد و از داستاني برايم گفت كه حالا مي خواهم به نوشته برگردانم اش.
چيزي كه در خاطر داشت در طي پرماجراترين هفته ي زندگي اش رخ داده بود. قرار بود عصر جمعه ازدواج كند. جمعه ي همان هفته كه قبلش تلگرامي مبني بر انتصابش به مقامي دولتي دريافت كرده بود. چيزهاي ديگري هم رخ داده بود كه بيشتر مسرور و مغرورش كرده بود.آنوقت ها پنهاني عادت به شعر گفتن داشت چنان كه چندتايي از شعرهايش هم در طي سال سپري شده در مجله هاي شعر به چاپ رسيده بودند. يكي از انجمن هايي كه جوايزي به شاعران برگزيده ي سال مي داد نام او را در راس فهرست خود آورده بود.داستان اول شدنش در روزنامه هاي شهر خودش به چاپ رسيده بود چنان كه در يكي از اين روزنامه ها عكس اش هم چاپ شده بود.
آنگونه كه انتظارش مي رفت تمام آن هفته هيجان زده بود و دچار يك رشته ي بلندبالا از حالت هاي عصبي.
تقريباً بيشتر شب ها مي رفت ديدن نامزدش، دختر يك قاضي بود. وقتي به آنجا رسيد، خانه پر از مردم و نامه ها، تلگرام ها، و بسته هاي دريافتي بود. قدري آن گوشه ايستاد، و زنان همين طور پيش تر مي آمدند تا با او حرف بزنند. به خاطر دستيابي اش به يك مقام دولتي و به خاطر موفقيت اش به عنوان يك شاعر بهش تبريك مي گفتند. همگي وانمود به ستايش اش مي كردند، وقتي هم كه رفت خانه و به رخت خواب، نتوانست بخوابد. عصر چهارشنبه رفت به ديدن تئاتر و به نظرش آمد كه همه او را مي شناسند. همه برايش سر تكان مي دادند و بهش لبخند مي زدند. بعد از اولين پرده پنج يا شش مرد و همين طور دو زن صندلي هايشان را ترك كردند تا گرد او بيايند. گروه گوچكي شكل گرفته بود. ديگراني هم كه هم رديف آنان نشسته بودند گردن كج مي كردند تا نگاهي بيندازند. پيش تر هرگز چنين توجه بيش از اندازه اي را به روي خودش نديده بود، و حالا تب توقعات گرفتارش كرده بود.
آنگونه كه برايم از تجربه اش مي گفت، آن اتفاق روي هم رفته برايش يك مجال غير عادي واستثنايي بوده. احساس كسي را داشته كه در هوا معلق مانده. وقتي رفته به رخت خواب بعد از ديدن آن همه آدم و شنيدن آن همه ستايش، دنيا داشته دور سرش مي چرخيده. همين كه چشم هايش را بسته، انبوه مردم به اتاق اش تاخته اند. اينگونه به خيالش مي آمد كه ذهن تمامي مردم شهر روي او متمركز شده. خيالات عبث تسخيرش كرده بودند. خود را در حال سواري با يك كالسكه در خيابان هاي شهر مي ديد. پنجره ها تا آخر گشوده شده و مردم از در خانه ها به بيرون سرازير شده بودند . فرياد مي زدند “ او اينجاست.خودِ خودش است.” و از حرف هايشان فرياد سرخوشانه اي برمي خاست. كالسكه پيچيد به درون خياباني كه مردم راه را بر او بسته بودند. يكصدهزار جفت چشم خيره ي او بودند. انگاري چشم ها با او حرف می زدند “ همان چيزي كه مي خواستي! چنين مردي كه تو موفق شده اي از خودت بسازي.”
دوستم ديگر به اين نپرداخت كه آيا برانگيختگي مردم به خاطر شعر تازه اي بود كه او نوشته بود يا اينكه اين شور و شوق به خاطر عملكرد برجسته ي او در كار دولتي تازه اش بود. آپارتماني كه در آن زمان در آن زندگي مي كرد، در امتداد فوقاني پرتگاه دوري در حاشيه ي شهر قرار داشت، و او از پنجره ي اتاق خوابش مي توانست از فراز درختان و بام كارخانه ها رودخانه اي را ببيند. همچنان خوابش نمي برد و همچنان فكر و خيال بر گرد سرش حلقه مي زدند، و اين همه تنها او را هيجان زده تر مي كرد، اين شد كه رخت خواب را ترك كرد و نشست به فكر كردن.
به خاطر طبيعي بودن تحت چنين شرايطي، كوشيد تا افكارش را تحت اختيار درآورد، اما همين كه با هوشياري تمام نشست پاي پنجره، چيز بسيار ناگهاني و شرم آگيني رخ داد. شب زلال و گوارا بود. ماه آن بالا بود. خواست به خواب زني برود كه مي خواست زنش باشد، با فكر پيدا كردنِ خط سيري براي شعرهاي باشكوهش يا در فكر به هم رساندنِ طرح هايي كه زندگي اش را دگرگون مي كرد. به سبب غافلگير شدنش ذهن اش هر چيزي را پس مي زد.
آن بر خيابان جايي كه او در آنجا زندگي مي كرد يك دكانِ كوچك سيگار فروشي و يك دكه ي روزنامه فروشي وجود داشت كه مرد چاق چهل ساله اي به همراه زنش آنها را مي گرداندند، زني كوچك اندام و كاري با چشمان خاكستري روشن. هر صبح مي ايستاد آنجا تا پيش از قدم نهادن در شهر روزنامه اي خريده باشد. گاهي فقط مردك فربه را مي ديد، گاهي هم مرد ناپديد مي شد و زن كوچك اندام كارش را راه مي انداخت. آن زن چنانكه دست كم بيست بار در طي گفتن داستانش به من اطمينان داد شخصي بوده بسيار عادي بدون هيچ ويژگي خاص و هيچ چيز يادكردني، اما به دلايلي نمي توانست از چند و چون تحريك شدنش در حضور او چيزي بگويد. در قلب سرگرداني اش در طي آن هفته آن زن تنها كسي بود كه به جا مي آوردش، تنها كسي كه هنوز در ذهنش چهره ي روشني داشت. هر وقت شوق مي كرد كه به چيز باشكوهي فكر كند آن زن تنها كسي بود كه به فكرش مي رفت. پيش از آنكه بفهمد جريان از چه قرار است، خيالِ داشتن معاشقه اي با آن زن تمام ذهنش را مال خود مي كرد.
حين گفتن داستان اش خاطرنشان كرد: “ من از كار خودم سردرنمي آورم. شب هنگام، كه شهر آرام بود و من بايستي در خواب مي بودم، تمامن به او فكر مي كردم. سه چهار روز كه از اين چيزها گذشت روياي او پا به افكار روزانه ام گذاشت. به گونه ي وحشتناكي گيج بودم. وقتي به ديدن زني مي رفتم كه حالا زنم هست عشقم به او را به هيچ وجه متاثر از آن افكار سرگردانم نمي ديدم. اما تنها يك زن در جهان بود كه من مي خواستم باهاش زندگي كنم كسي كه مي خواستم همراهم بود تا عهده دار ترقي شخصيت و موقعيت من در جهان مي شد، اما براي يك آن، خوب مي داني كه، خواستم تا اين زن ديگر در آغوشم باشد. او راه خودش به درون هستي مرا پيموده بود. از هر سو مردم مي گفتند كه من مرد بزرگي شدم مردي كه خواسته تا كارهاي بزرگي انجام دهد و همانطور هم بود. شب كه به ديدن تئاتر رفتم تا خانه پياده برگشتم چه كه مي دانستم خوابم نخواهد برد، و براي جبران اين ضربت آزاردهنده در خودم، رفتم آن طرف و در پياده رو روبروي تنباكوفروشي ايستادم. آنجا دو تا فروشگاه بود، و من مي دانستم كه آن زن به همراه همسرش در طبقه بالاي فروشگاه ها زندگي مي كردند. مدتي طولاني در تاريكي زير بار فشار ديوار ساختمان همانجا ايستادم، و بعد در خيالم آنها را آن بالا و بدون شك با هم در رختخواب ديدم. اين فكر عصبي ام مي كرد.
خيلي از دست خودم عصباني شدم. رفتم خانه و سراسيمه از خشم چپيدم تو رختخوابم. توي اتاق خوابم كتاب هاي خاص شعر و چند تا هم كتاب منثور وجود داشت كه هربار عميقا تحريكم مي كردند، به اين خاطر چند تايي از اين كتاب ها را روي ميز كنار تخت خوابم گذاشتم.
آواهاي توي كتاب ها به واكه هاي مرگ مي مانست. من اما گوشم به آنها نبود. واژه هاي چاپ شده به درون آگاهي من راه ندارند. خواستم به زني فكر كنم كه دوستش داشتم، اما حالا تن و اندام او چيز بسيار دوري شده بود، چيزي كه با فكرش ديگر دلم به هيچ كار ديگري نمي رفت. توي تخت خوابم چرخيدم و غلتي خوردم. تجربه ي حزن انگيزي بود.
صبح پنجشنبه رفتم به فروشگاه. آن زن به تنهايي آنجا ايستاده بود. با خودم گفتم او مي داند من چه احساسي دارم.
شايد اين مدت او هم در فكر من بوده همانگونه كه من در فكر او بودم. لبخند مشكوك دودلانه اي در كنج دهانش به نمايش درآمد. لباس هاي ارزان قيمت به تن داشت و روي شانه اش جاي پارگي بود. بايستي يك ده سالي از من بزرگتر مي شد. همين كه خواستم پني هايم را روي پيشخوان شيشه اي كه او كنارش ايستاده بود بگذارم، دستم شروع به لرزيدن كرد و اين شد كه پني ها صداي جرينگ جرينگ تند و تيزي از خود درآوردند. وقتي داشتم حرف مي زدم صدايي كه از گلويم بيرون مي آمد هيچ مانند آوايي كه به من وابستگي داشته باشد نبود. صدايم به سختي از پسِ يك نجواي گرفته در مي آمد. “ گفتم : من تو رو ميخوام، خيلي زياد تو رو ميخوام. تو نميتوني از دست شوهرت خودتو خلاص كني؟ امشب ساعت هفت بيا به آپارتمان من. ”
ساعت هفت شب زن به آپارتمان من آمد. صبح فردا حتا يك كلمه هم به زبان نياورد. شايد در حدود چند دقيقه خيره ي همديگر روبروي هم ايستاديم. به جز آن زن هر چيز ديگري در دنيا را فراموش كرده بودم. بعد او با سرش اشاره اي كرد و من آنجا را ترك كردم. حالا كه فكر مي كنم حتا يك كلمه از حرف هاي او را به ياد نمي آورم. ساعت هفت آمد پيشم و همه جا تاريك بود. حتمن مي داني كه اين ها برمي گردد به ماه اكتبر. هيچ چراغي روشن نكردم و خدمتكارم را هم رد كردم رفت.
در طول آن روز هيچ خوب نبودم. چندين مرد براي ديدنم آمدند به محل كارم، اما من در تمام مدتي كه با آنها حرف مي زدم به تمامي گيج بودم. آن ها هزيان گفتن هايم را پاي دلشوره هاي ازدواج نزديكم گذاشتند و با قيافه هاي خندان گورشان را گم كردند.
همه اينها صبح آن روز رخ داد درست يك روز پيش از ازدواج ام، كه نامه اي بلند و بي نهايت زيبا از نامزدم دريافت كرده بودم. در مدت شبي كه او هم وا مانده بود از خواب، و رخت خواب را براي نوشتن نامه ترك كرده بود.
هر آنچه كه در آن نامه برايم گفته بود رک و بی پرده بود و واقع بينانه، اما خودش به عنوان يك موجود زنده انگار به درون فاصله اي پس كشيده بود. به چشم من همچون پرنده اي مي آمد، پروازكنان در آسمان هاي دوردست، من نيز همچون پسر قدكشيده ي برهنه ي سرگشته اي بودم ايستاده در جاده اي محو و گرد و غبار پوشيده پيش روي مزرعه خانه اي و خيره ي تن فاصله گرفته ي او. ماندم كه سرآخر هيچ از حرف هايم در خصوص آن نامه سر درمي آوري؟ توي آن نامه، او، يك زنِ به خودآينده، حرف هاي قلبش را بيرون ريخته بود. البته او از زندگي چيزي بارش نبود، با اين همه يك زن بود. بعد نوشتن نامه به گمانم با حالتي عصبي و نگران همچنان كه من خوابيده روي تخت.
فهميده بود كه دگرگوني بزرگي در زندگي انتظارش را مي كشد و شادي و هراس يكجا به سراغش آمده بود، تمام مدتي كه در رخت خواب بود به اين فكر مي كرد. تا اينكه از رخت خواب جدا شد و توي يك تكه كاغذ آغاز كرد به حرف زدن با من. برايم گفت كه چه اندازه ترس برش داشته و چه اندازه خوشي به تنش ماسيده. شبيه خيلي زن هاي جواني كه او زمزمه هاي شان را شنيده بود. توي نامه خيلي مليح و خوب بود. نوشته بود: “مدت زيادي كه از ازدواجمان گذشت، فراموش خواهيم كرد كه ما مرد و زني بوديم. ما انسان خواهيم شد. تو بايد به ياد داشته باشي كه من آدم بي سوادي ام و اغلب هم احمق خواهم بود. تو بايست دوستم داشته باشي و بسيار شكيبا و مهربان باشي. وقتي كه بيشتر حاليم شد، بعدها كه تو روش زندگي را به من آموخته باشي، من درصدد جبران برخواهم آمد. با مهرباني و سرخوشي دوستت خواهم داشت. يا چنين امكاني در من خواهد بود يا من ديگر هرگز ازدواج نخواهم كرد. من ترسيده ام در عين حال شادمانم. اوه، من خيلي خوشحالم كه زمان ازدواج مان اين همه نزديك است. ”
حالا به اندازه ي كافي برايت روشن شده كه من به چه سرگرداني اي دچار بودم. توي دفتر كارم، پس از اينكه نامه ي نامزدم را خواندم، به يكباره بسيار مصمم و محكم شدم. به ياد مي آورم كه از روي صندلي ام پا شدم و به قدم زدن پرداختم، آكنده از اين واقعيت كه قرار بود همسر يك زن بسيار نجيب و باشكوه شوم. بي وقفه به فكر او رفتم مادام كه داشتم به خودم فكر مي كردم پيش از آنكه بفهمم چه آدم سست عنصري ام. ساعت نه آن شب قرارم اين بود كه به ديدن نامزدم بروم. با خودم گفتم: من حالم خوبه. زيبايي سيرت نامزدم مرا از دست خودم حفظ مي كرد. حالا به خانه مي روم و آن زن ديگر را دك مي كنم. صبح که شد به به پیشخدمتم زنگ زده بودم و بهش گفته بودم که نمی خواهم آن شب در آپارتمان باشد و حالا تلفن را برداشته بودم تا بهش بگویم که در خانه اش بماند.
آنوقت فکری به سراغم آمد. به خودم گفتم: نمی خواهم هیچ شب دیگری هم او آنجا باشد. چه فکری خواهد کرد وقتی ببیند شب پیش از ازدواجم زنی به خانه من آمده؟ اگر می خواهم پیشخدمتم را از خانه ام بیرون کنم برای این است که نمی خواهم ببیند که من دارم با زنی حرف می زنم. من نمی توانم باهاش خشن باشم. با خودم گفتم: باید توضیحی برای این کارم داشته باشم.
زن راس ساعت هفت آمد، و همانگونه که شاید حدس زده باشی، گذاشتم که بیاید تو، و نتیجه گیری ام را به تمامی فراموش کردم. چنان بود که انگار من هرگز قصد انجام کار دیگری را نداشتم. اتاق من زنگ داشت، اما او زنگ نزده بود، به آرامی در زده بود. به خیالم می آمد که هر کاری که او آن شب انجام داد ساکت و نرم بود در صورتی که بسیار تند و مصمم بود. همه چیز روشن نیست؟ وقتی او آمد من پشت در ایستاده بودم و نیم ساعتی بود که انتظار می کشیدم. دستانم می لرزیدند درست مثل صبح وقتی که چشم هایش نگاهم می کردند و من سعی داشتم پنی هایم را روی پیشخوان بگذارم. در را که باز کردم او به آرامی قدم به تو برداشت و من او را در میان بازوانم گرفتم. با هم در تاریکی ایستاده بودیم. دستانم دیگر لرزشی نداشتند. احساس خوشحالی و توانمندی بی حدی می کردم. با اینکه سعی داشتم همه چیز را برایت روشن کنم با این وجود بهت نگفتم که زنی که باهاش ازدواج کردم به که می ماند. این را گفتم چون تو آن زن دیگر را می شناسی. جمله مبهمی گفتم که من عاشق زنم هستم،می دانم که برای مرد زیرکی مثل تو این حرف تمامن بی معنی است. حقیقت اش را بخواهی هنوز به این موضوع نپرداخته بودم که احساس راحتی کردم. ناچارم که احساس عشقم نسبت به زن آن مرد تنباکوفروش را برایت روشن کنم.
درست نیست. برای اطمینان قبل از ازدواجم تمام آن هفته را از احوالش باخبر بودم اما بعد از آنکه به خانه ام آمد از آن پس آن زن به تمامی از خاطرم رفت. فکر می کنی راستش را می گویم؟ تمام سعی ام این است که هرآنچه برایم پیش آمده را بازگو کنم. می خواهم بگویم که از شب آمدن آن زن به خانه ام دیگر به او فکر نکرده ام. حالا گفتن حقایق آن اتفاق درست نیست. آن شب همانطور که نامزدم از من خواسته بود ساعت نه به دیدنش رفتم. تا حدی نمی توانم حضور آن معشوقه را در کنارم برایت توضیح دهم. همانطور که خودت می دانی به این فکر می کردم که با وجود اتفاقاتی که بین من و آن زن رخ داده بود دیگر قادر به اتمام ازدواجم نبودم. مدام در فکر این ها بودم. راستش را بخواهی آن شب با عهد تازه ای پیرامون باهم بودن مان به دیدن محبوبه ام رفتم.می ترسم که گفتن این حرف ها گیجت کند. همین چند لحظه پیش بهت گفتم که آن زن با من آمد. اما منظورم این نیست که واقعن با من آمد. می خواهم از وفاداری او در آرزوهایش و جسارت خیالِ آمدنش با من برایت بگویم. می فهمی چه می گویم؟ وقتی به خانه نامزدم رسیدم توده ای از مردم آنجا ایستاده بودند. برخی شان خویشاوندانی بودند که از راه دوری آمده بودند طوری که من پیش از آن ندیده بودم شان. همین که وارد اتاق شدم نگاه تندی بهم انداخت. صورتم باید گر می گرفت. هرگز تا به این حد متاثر ندیده بودمش. فکر می کرد که نامه اش بسیار کارساز بوده که خوب همین طور هم بود. از جایش پرید و دوید طرفم. همچون کودکی شادمان بود. درست قبل از آنکه مردم پرسشگرانه به ما چشم بدوزند او درست همان چیزی را که در ذهنش بود با فریاد ادا کرد: “ اوه من خیلی خوشحالم. حالا باید فهمیده باشی منظورم چیست. ما دو انسان خواهیم بود. مجبور نخواهیم بود که زن و شوهر باشیم. ”
چنان که شاید حدس زده باشی همه خندیدند اما من یکی نخندیدم. اشکهام به چشمهام سرازیر شدند. آنقدر خوشحال بودم که می خواستم فریاد بزنم. شاید تو بفهمی منظورم چیست. آن روز در دفتر کارم که داشتم نامه ای را که نامزدم برایم نوشته بود می خواندم به خودم گفته بودم: “من مراقب آن زن کوچولوی نازنین خواهم بود . ” از خود راضیانی بودند که تو خوب درباره شان می دانی. در خانه نامزدم وقتی که آنطوری فریاد کرد و همه خندیند، آنچه که من به خودم گفتم چیزی بود شبیه این: ما مراقب همدیگر خواهیم بود. و در گوشش از این حرف ها نجواکردم. حقیقت اش را بخواهی از جای گرم و امنم سقوط کرده بودم. روح آن معشوقه این کار را با من کرده بود. پیش روی همه آن مردمی که گرد هم آمده بودند نامزدم را کشیدم نزدیکم و همدیگر را بوسیدیم. آنها خیلی خوش بینانه درباره ما اندیشیدند که از دیدن چهره همدیگر چقدر متاثر شدیم. اینکه آنها در چه فکری بودند که آیا حقیقت را درباره من فهمیده بودند یا نه چیزی است که فقط خدا می داند.
برای دومین بار می گویم که بعد آن شب من دیگر هرگز به آن معشوقه فکر نکردم. این تا اندازه ای درست است اما گاهی شب ها که تنهایی در خیابان یا در پارک مثل همین حالا که داریم با هم قدم می زنیم، قدم می زنم، همین طور که غروب نرم و تند فرا می رسد چنان که شب فرا می رسد احساس او تنداتند به تن و به ذهن من رخنه می کند. بعد از آن تنها دیدارمان دیگر هرگز او را ندیدم. روز بعد من ازدواج کردم و دیگر هرگز به خیابان او برنگشتم. اغلب که در طول همین مسیر قدم می زنم، احساس تند و تیز زمیني ای مرا از آنِ خودش می کند. مثل این است که من دانه ای باشم در زمین و قطرات گرم باران بهار ببارد به روی من. انگار که من نه یک انسان که یک درخت باشم.
حالاهم که می بینی ازدواج کرده ام و همه چیز رو به راه است. ازواج من برای من واقعیتی بسیار زیباست. اگر بخواهی بگویی که ازدواج من چندان هم خوشایند نبود می توانم بگویم که تو یک دروغگویی و این می تواند حقیقت محض باشد. سعی ام این بوده که درباره آن معشوقه برایت بگویم. در، از او گفتن، گونه ای تسکین هست. که من قبلا هرگز آن را تجربه نکرده ام. ماندم که چرا آن همه احمق بودم که می ترسیدم این احساس را که من عاشق زنم نیستم برایت فاش کنم. اگر به گونه ای غریزی از فهم تو مطمئن نبودم اصلا هیچ حرفی نمی زدم. با این اوصاف کمی سبب تحریک خودم شده ام. امشب بایست به معشوقه ام فکر کنم. گاهی وقت ها پیش می آید. بعد از این که به رخت خواب بروم. همسرم در اتاق کناری ِ اتاق من می خوابد و در اتاقش همیشه باز است.
امشب مهتابی خواهد بود، و وقتی که ماهتاب باشد رگه ی بلندی از نور به رخت خواب او فرو خواهد ریخت. امشب تا نیمه شب باید بیدار بمانم. او دستانش را خوابانده بر روی هم در خواب خواهد بود.
“ ببین درباره چی دارم حرف می زنم؟ یک مرد درباره زنش که آرمیده در رخت خواب، حرفی نمی زند. آنچه که سعی دارم بگویم این است که به خاطر این حرف ها، باز امشب باید به فکر معشوقه ام بروم. افکارم دیگر به آن شکلی که در طی هفته قبل از ازدواجم به خود گرفته بودند، در نمی آیند. مانده ام که چه بر سر آن زن آمده است. برای لحظه ای دوباره خودم را در آغوش او احساس خواهم کرد. به فکر آن یک ساعتی خواهم رفت که بیشتر از هر کس دیگری به او نزدیک بودم. بعد به فکر زمانی خواهم رفت که به همان نزدیکی با زنم خواهم بود. می دانی که او هنوز یک زن شور و شوق برانگیز است. برای لحظه ای چشمانم را خواهم بست و چشمان تنداتند، بی درنگ و مصمم معشوقه ام خیره چشمان من خواهد بود. ذهنم در جریان خواهد بود و بعد تنداتند چشمانم را باز خواهم کرد و دوباره آن زن نازنینی را خواهم دید که همراه با او متعهد شدم که در زندگي ام مقیم نباشم. بعد خواهم خوابید و صبح که بیدار می شوم همچون آن شبی خواهد بود که از آپارتمان تاریک ام بعد از آن تجربه ی به یاد ماندنی عمرم رفتم بیرون. آنچه که می خواهم بگویم، البته خودت هم می دانی که دیگر برای من، وقتی از خواب بیدار شوم معشوقه ام به تمامی از دست رفته خواهد بود. ”
شروود اندرسن
برگردان: ح ف
گفت،”من عاشق زنم هستم.” يك اظهار نظر بيخودي، آخر من هيچ از دلبستگي او به زني كه باهاش ازدواج كرده بود، نپرسيده بودم. ده دقيقه اي با هم قدم زده بوديم كه باز همان را گفت. برگشتم نگاهي بهش بكنم كه سر حرف را باز كرد و از داستاني برايم گفت كه حالا مي خواهم به نوشته برگردانم اش.
چيزي كه در خاطر داشت در طي پرماجراترين هفته ي زندگي اش رخ داده بود. قرار بود عصر جمعه ازدواج كند. جمعه ي همان هفته كه قبلش تلگرامي مبني بر انتصابش به مقامي دولتي دريافت كرده بود. چيزهاي ديگري هم رخ داده بود كه بيشتر مسرور و مغرورش كرده بود.آنوقت ها پنهاني عادت به شعر گفتن داشت چنان كه چندتايي از شعرهايش هم در طي سال سپري شده در مجله هاي شعر به چاپ رسيده بودند. يكي از انجمن هايي كه جوايزي به شاعران برگزيده ي سال مي داد نام او را در راس فهرست خود آورده بود.داستان اول شدنش در روزنامه هاي شهر خودش به چاپ رسيده بود چنان كه در يكي از اين روزنامه ها عكس اش هم چاپ شده بود.
آنگونه كه انتظارش مي رفت تمام آن هفته هيجان زده بود و دچار يك رشته ي بلندبالا از حالت هاي عصبي.
تقريباً بيشتر شب ها مي رفت ديدن نامزدش، دختر يك قاضي بود. وقتي به آنجا رسيد، خانه پر از مردم و نامه ها، تلگرام ها، و بسته هاي دريافتي بود. قدري آن گوشه ايستاد، و زنان همين طور پيش تر مي آمدند تا با او حرف بزنند. به خاطر دستيابي اش به يك مقام دولتي و به خاطر موفقيت اش به عنوان يك شاعر بهش تبريك مي گفتند. همگي وانمود به ستايش اش مي كردند، وقتي هم كه رفت خانه و به رخت خواب، نتوانست بخوابد. عصر چهارشنبه رفت به ديدن تئاتر و به نظرش آمد كه همه او را مي شناسند. همه برايش سر تكان مي دادند و بهش لبخند مي زدند. بعد از اولين پرده پنج يا شش مرد و همين طور دو زن صندلي هايشان را ترك كردند تا گرد او بيايند. گروه گوچكي شكل گرفته بود. ديگراني هم كه هم رديف آنان نشسته بودند گردن كج مي كردند تا نگاهي بيندازند. پيش تر هرگز چنين توجه بيش از اندازه اي را به روي خودش نديده بود، و حالا تب توقعات گرفتارش كرده بود.
آنگونه كه برايم از تجربه اش مي گفت، آن اتفاق روي هم رفته برايش يك مجال غير عادي واستثنايي بوده. احساس كسي را داشته كه در هوا معلق مانده. وقتي رفته به رخت خواب بعد از ديدن آن همه آدم و شنيدن آن همه ستايش، دنيا داشته دور سرش مي چرخيده. همين كه چشم هايش را بسته، انبوه مردم به اتاق اش تاخته اند. اينگونه به خيالش مي آمد كه ذهن تمامي مردم شهر روي او متمركز شده. خيالات عبث تسخيرش كرده بودند. خود را در حال سواري با يك كالسكه در خيابان هاي شهر مي ديد. پنجره ها تا آخر گشوده شده و مردم از در خانه ها به بيرون سرازير شده بودند . فرياد مي زدند “ او اينجاست.خودِ خودش است.” و از حرف هايشان فرياد سرخوشانه اي برمي خاست. كالسكه پيچيد به درون خياباني كه مردم راه را بر او بسته بودند. يكصدهزار جفت چشم خيره ي او بودند. انگاري چشم ها با او حرف می زدند “ همان چيزي كه مي خواستي! چنين مردي كه تو موفق شده اي از خودت بسازي.”
دوستم ديگر به اين نپرداخت كه آيا برانگيختگي مردم به خاطر شعر تازه اي بود كه او نوشته بود يا اينكه اين شور و شوق به خاطر عملكرد برجسته ي او در كار دولتي تازه اش بود. آپارتماني كه در آن زمان در آن زندگي مي كرد، در امتداد فوقاني پرتگاه دوري در حاشيه ي شهر قرار داشت، و او از پنجره ي اتاق خوابش مي توانست از فراز درختان و بام كارخانه ها رودخانه اي را ببيند. همچنان خوابش نمي برد و همچنان فكر و خيال بر گرد سرش حلقه مي زدند، و اين همه تنها او را هيجان زده تر مي كرد، اين شد كه رخت خواب را ترك كرد و نشست به فكر كردن.
به خاطر طبيعي بودن تحت چنين شرايطي، كوشيد تا افكارش را تحت اختيار درآورد، اما همين كه با هوشياري تمام نشست پاي پنجره، چيز بسيار ناگهاني و شرم آگيني رخ داد. شب زلال و گوارا بود. ماه آن بالا بود. خواست به خواب زني برود كه مي خواست زنش باشد، با فكر پيدا كردنِ خط سيري براي شعرهاي باشكوهش يا در فكر به هم رساندنِ طرح هايي كه زندگي اش را دگرگون مي كرد. به سبب غافلگير شدنش ذهن اش هر چيزي را پس مي زد.
آن بر خيابان جايي كه او در آنجا زندگي مي كرد يك دكانِ كوچك سيگار فروشي و يك دكه ي روزنامه فروشي وجود داشت كه مرد چاق چهل ساله اي به همراه زنش آنها را مي گرداندند، زني كوچك اندام و كاري با چشمان خاكستري روشن. هر صبح مي ايستاد آنجا تا پيش از قدم نهادن در شهر روزنامه اي خريده باشد. گاهي فقط مردك فربه را مي ديد، گاهي هم مرد ناپديد مي شد و زن كوچك اندام كارش را راه مي انداخت. آن زن چنانكه دست كم بيست بار در طي گفتن داستانش به من اطمينان داد شخصي بوده بسيار عادي بدون هيچ ويژگي خاص و هيچ چيز يادكردني، اما به دلايلي نمي توانست از چند و چون تحريك شدنش در حضور او چيزي بگويد. در قلب سرگرداني اش در طي آن هفته آن زن تنها كسي بود كه به جا مي آوردش، تنها كسي كه هنوز در ذهنش چهره ي روشني داشت. هر وقت شوق مي كرد كه به چيز باشكوهي فكر كند آن زن تنها كسي بود كه به فكرش مي رفت. پيش از آنكه بفهمد جريان از چه قرار است، خيالِ داشتن معاشقه اي با آن زن تمام ذهنش را مال خود مي كرد.
حين گفتن داستان اش خاطرنشان كرد: “ من از كار خودم سردرنمي آورم. شب هنگام، كه شهر آرام بود و من بايستي در خواب مي بودم، تمامن به او فكر مي كردم. سه چهار روز كه از اين چيزها گذشت روياي او پا به افكار روزانه ام گذاشت. به گونه ي وحشتناكي گيج بودم. وقتي به ديدن زني مي رفتم كه حالا زنم هست عشقم به او را به هيچ وجه متاثر از آن افكار سرگردانم نمي ديدم. اما تنها يك زن در جهان بود كه من مي خواستم باهاش زندگي كنم كسي كه مي خواستم همراهم بود تا عهده دار ترقي شخصيت و موقعيت من در جهان مي شد، اما براي يك آن، خوب مي داني كه، خواستم تا اين زن ديگر در آغوشم باشد. او راه خودش به درون هستي مرا پيموده بود. از هر سو مردم مي گفتند كه من مرد بزرگي شدم مردي كه خواسته تا كارهاي بزرگي انجام دهد و همانطور هم بود. شب كه به ديدن تئاتر رفتم تا خانه پياده برگشتم چه كه مي دانستم خوابم نخواهد برد، و براي جبران اين ضربت آزاردهنده در خودم، رفتم آن طرف و در پياده رو روبروي تنباكوفروشي ايستادم. آنجا دو تا فروشگاه بود، و من مي دانستم كه آن زن به همراه همسرش در طبقه بالاي فروشگاه ها زندگي مي كردند. مدتي طولاني در تاريكي زير بار فشار ديوار ساختمان همانجا ايستادم، و بعد در خيالم آنها را آن بالا و بدون شك با هم در رختخواب ديدم. اين فكر عصبي ام مي كرد.
خيلي از دست خودم عصباني شدم. رفتم خانه و سراسيمه از خشم چپيدم تو رختخوابم. توي اتاق خوابم كتاب هاي خاص شعر و چند تا هم كتاب منثور وجود داشت كه هربار عميقا تحريكم مي كردند، به اين خاطر چند تايي از اين كتاب ها را روي ميز كنار تخت خوابم گذاشتم.
آواهاي توي كتاب ها به واكه هاي مرگ مي مانست. من اما گوشم به آنها نبود. واژه هاي چاپ شده به درون آگاهي من راه ندارند. خواستم به زني فكر كنم كه دوستش داشتم، اما حالا تن و اندام او چيز بسيار دوري شده بود، چيزي كه با فكرش ديگر دلم به هيچ كار ديگري نمي رفت. توي تخت خوابم چرخيدم و غلتي خوردم. تجربه ي حزن انگيزي بود.
صبح پنجشنبه رفتم به فروشگاه. آن زن به تنهايي آنجا ايستاده بود. با خودم گفتم او مي داند من چه احساسي دارم.
شايد اين مدت او هم در فكر من بوده همانگونه كه من در فكر او بودم. لبخند مشكوك دودلانه اي در كنج دهانش به نمايش درآمد. لباس هاي ارزان قيمت به تن داشت و روي شانه اش جاي پارگي بود. بايستي يك ده سالي از من بزرگتر مي شد. همين كه خواستم پني هايم را روي پيشخوان شيشه اي كه او كنارش ايستاده بود بگذارم، دستم شروع به لرزيدن كرد و اين شد كه پني ها صداي جرينگ جرينگ تند و تيزي از خود درآوردند. وقتي داشتم حرف مي زدم صدايي كه از گلويم بيرون مي آمد هيچ مانند آوايي كه به من وابستگي داشته باشد نبود. صدايم به سختي از پسِ يك نجواي گرفته در مي آمد. “ گفتم : من تو رو ميخوام، خيلي زياد تو رو ميخوام. تو نميتوني از دست شوهرت خودتو خلاص كني؟ امشب ساعت هفت بيا به آپارتمان من. ”
ساعت هفت شب زن به آپارتمان من آمد. صبح فردا حتا يك كلمه هم به زبان نياورد. شايد در حدود چند دقيقه خيره ي همديگر روبروي هم ايستاديم. به جز آن زن هر چيز ديگري در دنيا را فراموش كرده بودم. بعد او با سرش اشاره اي كرد و من آنجا را ترك كردم. حالا كه فكر مي كنم حتا يك كلمه از حرف هاي او را به ياد نمي آورم. ساعت هفت آمد پيشم و همه جا تاريك بود. حتمن مي داني كه اين ها برمي گردد به ماه اكتبر. هيچ چراغي روشن نكردم و خدمتكارم را هم رد كردم رفت.
در طول آن روز هيچ خوب نبودم. چندين مرد براي ديدنم آمدند به محل كارم، اما من در تمام مدتي كه با آنها حرف مي زدم به تمامي گيج بودم. آن ها هزيان گفتن هايم را پاي دلشوره هاي ازدواج نزديكم گذاشتند و با قيافه هاي خندان گورشان را گم كردند.
همه اينها صبح آن روز رخ داد درست يك روز پيش از ازدواج ام، كه نامه اي بلند و بي نهايت زيبا از نامزدم دريافت كرده بودم. در مدت شبي كه او هم وا مانده بود از خواب، و رخت خواب را براي نوشتن نامه ترك كرده بود.
هر آنچه كه در آن نامه برايم گفته بود رک و بی پرده بود و واقع بينانه، اما خودش به عنوان يك موجود زنده انگار به درون فاصله اي پس كشيده بود. به چشم من همچون پرنده اي مي آمد، پروازكنان در آسمان هاي دوردست، من نيز همچون پسر قدكشيده ي برهنه ي سرگشته اي بودم ايستاده در جاده اي محو و گرد و غبار پوشيده پيش روي مزرعه خانه اي و خيره ي تن فاصله گرفته ي او. ماندم كه سرآخر هيچ از حرف هايم در خصوص آن نامه سر درمي آوري؟ توي آن نامه، او، يك زنِ به خودآينده، حرف هاي قلبش را بيرون ريخته بود. البته او از زندگي چيزي بارش نبود، با اين همه يك زن بود. بعد نوشتن نامه به گمانم با حالتي عصبي و نگران همچنان كه من خوابيده روي تخت.
فهميده بود كه دگرگوني بزرگي در زندگي انتظارش را مي كشد و شادي و هراس يكجا به سراغش آمده بود، تمام مدتي كه در رخت خواب بود به اين فكر مي كرد. تا اينكه از رخت خواب جدا شد و توي يك تكه كاغذ آغاز كرد به حرف زدن با من. برايم گفت كه چه اندازه ترس برش داشته و چه اندازه خوشي به تنش ماسيده. شبيه خيلي زن هاي جواني كه او زمزمه هاي شان را شنيده بود. توي نامه خيلي مليح و خوب بود. نوشته بود: “مدت زيادي كه از ازدواجمان گذشت، فراموش خواهيم كرد كه ما مرد و زني بوديم. ما انسان خواهيم شد. تو بايد به ياد داشته باشي كه من آدم بي سوادي ام و اغلب هم احمق خواهم بود. تو بايست دوستم داشته باشي و بسيار شكيبا و مهربان باشي. وقتي كه بيشتر حاليم شد، بعدها كه تو روش زندگي را به من آموخته باشي، من درصدد جبران برخواهم آمد. با مهرباني و سرخوشي دوستت خواهم داشت. يا چنين امكاني در من خواهد بود يا من ديگر هرگز ازدواج نخواهم كرد. من ترسيده ام در عين حال شادمانم. اوه، من خيلي خوشحالم كه زمان ازدواج مان اين همه نزديك است. ”
حالا به اندازه ي كافي برايت روشن شده كه من به چه سرگرداني اي دچار بودم. توي دفتر كارم، پس از اينكه نامه ي نامزدم را خواندم، به يكباره بسيار مصمم و محكم شدم. به ياد مي آورم كه از روي صندلي ام پا شدم و به قدم زدن پرداختم، آكنده از اين واقعيت كه قرار بود همسر يك زن بسيار نجيب و باشكوه شوم. بي وقفه به فكر او رفتم مادام كه داشتم به خودم فكر مي كردم پيش از آنكه بفهمم چه آدم سست عنصري ام. ساعت نه آن شب قرارم اين بود كه به ديدن نامزدم بروم. با خودم گفتم: من حالم خوبه. زيبايي سيرت نامزدم مرا از دست خودم حفظ مي كرد. حالا به خانه مي روم و آن زن ديگر را دك مي كنم. صبح که شد به به پیشخدمتم زنگ زده بودم و بهش گفته بودم که نمی خواهم آن شب در آپارتمان باشد و حالا تلفن را برداشته بودم تا بهش بگویم که در خانه اش بماند.
آنوقت فکری به سراغم آمد. به خودم گفتم: نمی خواهم هیچ شب دیگری هم او آنجا باشد. چه فکری خواهد کرد وقتی ببیند شب پیش از ازدواجم زنی به خانه من آمده؟ اگر می خواهم پیشخدمتم را از خانه ام بیرون کنم برای این است که نمی خواهم ببیند که من دارم با زنی حرف می زنم. من نمی توانم باهاش خشن باشم. با خودم گفتم: باید توضیحی برای این کارم داشته باشم.
زن راس ساعت هفت آمد، و همانگونه که شاید حدس زده باشی، گذاشتم که بیاید تو، و نتیجه گیری ام را به تمامی فراموش کردم. چنان بود که انگار من هرگز قصد انجام کار دیگری را نداشتم. اتاق من زنگ داشت، اما او زنگ نزده بود، به آرامی در زده بود. به خیالم می آمد که هر کاری که او آن شب انجام داد ساکت و نرم بود در صورتی که بسیار تند و مصمم بود. همه چیز روشن نیست؟ وقتی او آمد من پشت در ایستاده بودم و نیم ساعتی بود که انتظار می کشیدم. دستانم می لرزیدند درست مثل صبح وقتی که چشم هایش نگاهم می کردند و من سعی داشتم پنی هایم را روی پیشخوان بگذارم. در را که باز کردم او به آرامی قدم به تو برداشت و من او را در میان بازوانم گرفتم. با هم در تاریکی ایستاده بودیم. دستانم دیگر لرزشی نداشتند. احساس خوشحالی و توانمندی بی حدی می کردم. با اینکه سعی داشتم همه چیز را برایت روشن کنم با این وجود بهت نگفتم که زنی که باهاش ازدواج کردم به که می ماند. این را گفتم چون تو آن زن دیگر را می شناسی. جمله مبهمی گفتم که من عاشق زنم هستم،می دانم که برای مرد زیرکی مثل تو این حرف تمامن بی معنی است. حقیقت اش را بخواهی هنوز به این موضوع نپرداخته بودم که احساس راحتی کردم. ناچارم که احساس عشقم نسبت به زن آن مرد تنباکوفروش را برایت روشن کنم.
درست نیست. برای اطمینان قبل از ازدواجم تمام آن هفته را از احوالش باخبر بودم اما بعد از آنکه به خانه ام آمد از آن پس آن زن به تمامی از خاطرم رفت. فکر می کنی راستش را می گویم؟ تمام سعی ام این است که هرآنچه برایم پیش آمده را بازگو کنم. می خواهم بگویم که از شب آمدن آن زن به خانه ام دیگر به او فکر نکرده ام. حالا گفتن حقایق آن اتفاق درست نیست. آن شب همانطور که نامزدم از من خواسته بود ساعت نه به دیدنش رفتم. تا حدی نمی توانم حضور آن معشوقه را در کنارم برایت توضیح دهم. همانطور که خودت می دانی به این فکر می کردم که با وجود اتفاقاتی که بین من و آن زن رخ داده بود دیگر قادر به اتمام ازدواجم نبودم. مدام در فکر این ها بودم. راستش را بخواهی آن شب با عهد تازه ای پیرامون باهم بودن مان به دیدن محبوبه ام رفتم.می ترسم که گفتن این حرف ها گیجت کند. همین چند لحظه پیش بهت گفتم که آن زن با من آمد. اما منظورم این نیست که واقعن با من آمد. می خواهم از وفاداری او در آرزوهایش و جسارت خیالِ آمدنش با من برایت بگویم. می فهمی چه می گویم؟ وقتی به خانه نامزدم رسیدم توده ای از مردم آنجا ایستاده بودند. برخی شان خویشاوندانی بودند که از راه دوری آمده بودند طوری که من پیش از آن ندیده بودم شان. همین که وارد اتاق شدم نگاه تندی بهم انداخت. صورتم باید گر می گرفت. هرگز تا به این حد متاثر ندیده بودمش. فکر می کرد که نامه اش بسیار کارساز بوده که خوب همین طور هم بود. از جایش پرید و دوید طرفم. همچون کودکی شادمان بود. درست قبل از آنکه مردم پرسشگرانه به ما چشم بدوزند او درست همان چیزی را که در ذهنش بود با فریاد ادا کرد: “ اوه من خیلی خوشحالم. حالا باید فهمیده باشی منظورم چیست. ما دو انسان خواهیم بود. مجبور نخواهیم بود که زن و شوهر باشیم. ”
چنان که شاید حدس زده باشی همه خندیدند اما من یکی نخندیدم. اشکهام به چشمهام سرازیر شدند. آنقدر خوشحال بودم که می خواستم فریاد بزنم. شاید تو بفهمی منظورم چیست. آن روز در دفتر کارم که داشتم نامه ای را که نامزدم برایم نوشته بود می خواندم به خودم گفته بودم: “من مراقب آن زن کوچولوی نازنین خواهم بود . ” از خود راضیانی بودند که تو خوب درباره شان می دانی. در خانه نامزدم وقتی که آنطوری فریاد کرد و همه خندیند، آنچه که من به خودم گفتم چیزی بود شبیه این: ما مراقب همدیگر خواهیم بود. و در گوشش از این حرف ها نجواکردم. حقیقت اش را بخواهی از جای گرم و امنم سقوط کرده بودم. روح آن معشوقه این کار را با من کرده بود. پیش روی همه آن مردمی که گرد هم آمده بودند نامزدم را کشیدم نزدیکم و همدیگر را بوسیدیم. آنها خیلی خوش بینانه درباره ما اندیشیدند که از دیدن چهره همدیگر چقدر متاثر شدیم. اینکه آنها در چه فکری بودند که آیا حقیقت را درباره من فهمیده بودند یا نه چیزی است که فقط خدا می داند.
برای دومین بار می گویم که بعد آن شب من دیگر هرگز به آن معشوقه فکر نکردم. این تا اندازه ای درست است اما گاهی شب ها که تنهایی در خیابان یا در پارک مثل همین حالا که داریم با هم قدم می زنیم، قدم می زنم، همین طور که غروب نرم و تند فرا می رسد چنان که شب فرا می رسد احساس او تنداتند به تن و به ذهن من رخنه می کند. بعد از آن تنها دیدارمان دیگر هرگز او را ندیدم. روز بعد من ازدواج کردم و دیگر هرگز به خیابان او برنگشتم. اغلب که در طول همین مسیر قدم می زنم، احساس تند و تیز زمیني ای مرا از آنِ خودش می کند. مثل این است که من دانه ای باشم در زمین و قطرات گرم باران بهار ببارد به روی من. انگار که من نه یک انسان که یک درخت باشم.
حالاهم که می بینی ازدواج کرده ام و همه چیز رو به راه است. ازواج من برای من واقعیتی بسیار زیباست. اگر بخواهی بگویی که ازدواج من چندان هم خوشایند نبود می توانم بگویم که تو یک دروغگویی و این می تواند حقیقت محض باشد. سعی ام این بوده که درباره آن معشوقه برایت بگویم. در، از او گفتن، گونه ای تسکین هست. که من قبلا هرگز آن را تجربه نکرده ام. ماندم که چرا آن همه احمق بودم که می ترسیدم این احساس را که من عاشق زنم نیستم برایت فاش کنم. اگر به گونه ای غریزی از فهم تو مطمئن نبودم اصلا هیچ حرفی نمی زدم. با این اوصاف کمی سبب تحریک خودم شده ام. امشب بایست به معشوقه ام فکر کنم. گاهی وقت ها پیش می آید. بعد از این که به رخت خواب بروم. همسرم در اتاق کناری ِ اتاق من می خوابد و در اتاقش همیشه باز است.
امشب مهتابی خواهد بود، و وقتی که ماهتاب باشد رگه ی بلندی از نور به رخت خواب او فرو خواهد ریخت. امشب تا نیمه شب باید بیدار بمانم. او دستانش را خوابانده بر روی هم در خواب خواهد بود.
“ ببین درباره چی دارم حرف می زنم؟ یک مرد درباره زنش که آرمیده در رخت خواب، حرفی نمی زند. آنچه که سعی دارم بگویم این است که به خاطر این حرف ها، باز امشب باید به فکر معشوقه ام بروم. افکارم دیگر به آن شکلی که در طی هفته قبل از ازدواجم به خود گرفته بودند، در نمی آیند. مانده ام که چه بر سر آن زن آمده است. برای لحظه ای دوباره خودم را در آغوش او احساس خواهم کرد. به فکر آن یک ساعتی خواهم رفت که بیشتر از هر کس دیگری به او نزدیک بودم. بعد به فکر زمانی خواهم رفت که به همان نزدیکی با زنم خواهم بود. می دانی که او هنوز یک زن شور و شوق برانگیز است. برای لحظه ای چشمانم را خواهم بست و چشمان تنداتند، بی درنگ و مصمم معشوقه ام خیره چشمان من خواهد بود. ذهنم در جریان خواهد بود و بعد تنداتند چشمانم را باز خواهم کرد و دوباره آن زن نازنینی را خواهم دید که همراه با او متعهد شدم که در زندگي ام مقیم نباشم. بعد خواهم خوابید و صبح که بیدار می شوم همچون آن شبی خواهد بود که از آپارتمان تاریک ام بعد از آن تجربه ی به یاد ماندنی عمرم رفتم بیرون. آنچه که می خواهم بگویم، البته خودت هم می دانی که دیگر برای من، وقتی از خواب بیدار شوم معشوقه ام به تمامی از دست رفته خواهد بود. ”
Send to:
::
::
::
::
::
::
::
::
